Dit artikel is exclusief voor abonnees, maar we bieden het je gratis aan.

Turkije ontzegt Russische oorlogsschepen toegang tot de Bosporus en beantwoordt daarmee aan de Oekraïense oproep tot solidariteit. Maar het besluit plaatst Ankara in een moeilijke spreidstand.

Afgelopen zondag noemde de Turkse regering de Russische invasie in Oekraïne ‘een oorlog’. Dat is opmerkelijk omdat Ankara aanvankelijke wilde ontkennen dat er een oorlog gaande was. Drie dagen daarvoor had Mevlut Cavusoglu, Turkse minister van Buitenlandse Zaken, het verzoek van Kiev om de zeestraat af te sluiten, geweigerd. Turkije stelde dat het internationaal recht hen niet toestaat om de Bosporus te blokkeren voor schepen die onderweg zijn naar hun thuishaven. Daardoor zou een afsluiting sowieso haar effect missen.

Het internationaal Verdrag van Montreux uit 1936, bevestigt die these. In deze kwestie zou het dan gaan om de Russische marinebasis nabij Sebastopol op de Krim. Maar ‘van deze uitzondering mag echter op geen enkele manier misbruik worden gemaakt’, aldus Cavusoglu. ‘Schepen die terugkeren naar hun thuishaven, mogen niet deelnemen aan de oorlog.’

Het Verdrag van Montreux is helder: in geval van oorlog mogen schepen van staten die betrokken zijn in een gewapend conflict, niet doorvaren. Turkije had dus wel degelijk aan Oekraïnes vraag kunnen voldoen. Maar de strategische keuze om niet van een ‘oorlog’ te spreken, maakte het voor Turkije mogelijk om zich aan een dilemma te onttrekken.

Nu lijkt Ankara zijn kar te keren. ‘Het gaat niet meer om een paar luchtaanvallen, de situatie in Oekraïne is officieel een oorlog,’ zei Cavusoglu, in een interview op CNN Turkije. ‘Dit besluit brengt Turkije in een ongemakkelijke spreidstand omdat het Moskou zou kunnen provoceren. Het is niet ondenkbaar dat Rusland alsnog zijn grenzen aftast door een oorlogsschip op de Bosporus te sturen, wat zou kunnen uitmonden in een concrete militaire aanvaring tussen Rusland en een Navo-lidstaat.

Maar zelfs zonder militaire confrontatie kan de Russische onvrede over de blokkade van de Bosporus nefast zijn voor Turkije. De gasvoorziening, wederzijdse handel en toerisme maken Turkije sterk economisch afhankelijk van Rusland.

Hoe reëel is de nucleaire dreiging?

Je wil onze betalende artikels lezen maar nog geen abonnement nemen? Meld je aan en proef gratis van 3  plus-artikels.

Geen abonnee? Lees 5 plus-artikels gratis  

Ontdek al uw digitale voordelen als abonnee  

De huidige militaire successen tegen de Russen zullen de oorlog niet beslechten, schrijven Christoph...

Wordt de hartenkreet van William Boeva een kantelmoment voor mensen met een beperking? Tom Naegels d...

Geen abonnee? Lees 5 plus-artikels gratis 

Ontdek al uw digitale voordelen als abonnee 

Lees de volledige krant digitaal >